“Η λογική της σύγκρισης – Σύγκριση ως μέθοδος ή ως βασικός τρόπος σκέψης στον έλεγχο των υποθέσεων;”
Μιχάλης Κελπανίδης
Σελίδες
Περίληψη
Στο πρώτο μέρος της εργασίας εξετάζεται, αν η σύγκριση αποτελεί τη βασική λογική λειτουργία στην τεκμηρίωση γνωστικών ισχυρισμών γενικά. Για παράδειγμα, η υπόθεση «εάν p, τότε και μόνον τότε q» συνεπάγεται λογικά ότι δεν υπάρχει καμία περίπτωση, η οποία πληροί τη συνθήκη q χωρίς να πληροί και τη συνθήκη p. Η p είναι αναγκαία και επαρκής προϋπόθεση της q. Ο έλεγχος αυτής της υπόθεσης πραγματοποιείται με τη συστηματική σύγκριση των περιπτώσεων που πληρούν την συνθήκη p με εκείνες που δεν πληρούν την p, ώστε να διαπιστωθεί αν οι πρώτες – και μόνο οι πρώτες – πληρούν και τη συνθήκη q. Στο δεύτερο μέρος αναλύονται κριτικά οι θέσεις των φαινομενολόγων και των «εθνομεθοδολόγων» όσον αφορά την υποτιθέμενη «μοναδικότητα» του κάθε πολιτισμού, η οποία, κατά τους ισχυρισμούς, δεν επιτρέπει τη σύγκρισή διαφορετικών πολιτισμών με γενικές κατηγορίες, ώστε η λογική συνέπεια αυτής της θεώρησης είναι ο πολιτιστικός σχετικισμός. Στο τρίτο μέρος γίνεται αναφορά σε συγκριτικές έρευνες της Κοινωνιολογίας, οι οποίες ακολουθώντας την παράδοση των μεγάλων κλασσικών της Κοινωνιολογίας εφαρμόζουν στη σύγκριση των κοινωνιών γενικές κατηγορίες για να οικοδομήσουν καθολικές θεωρίες. Αναφορά γίνεται εδώ στο παράδειγμα της μακροκοινωνιολογικής θεωρίας του Μαρξ, σύμφωνα με την οποία όσο υψηλότερος είναι ο βαθμός της καπιταλιστικής ανάπτυξης μιας κοινωνίας τόσο υψηλότερος είναι και ο βαθμός της προλεταριοποίησης. Αυτή η νομοτελειακή πρόταση (ανεξάρτητα από το γεγονός ότι δεν επιβεβαιώθηκε εμπειρικά) διατυπώνεται στην ορολογία των γενικών κατηγοριών «καπιταλιστική» και «προλεταριοποίηση», τις οποίες ο Μαρξ εφαρμόζει καθολικά σε όλες τις κοινωνίες.