Ειδικό θεματικό τεύχος: Παιδεία του πολίτη
“Παγκοσμιοποίηση, πολυπολιτισμός και παιδεία του πολίτη.”
Αθανάσιος Γκότοβος
Σελίδες 29-46
Περίληψη
Η παιδεία του πολίτη, αλλά και η πολιτική παιδεία ως τομέας της, ως παιδαγωγικό πρόταγμα για ένα εκπαιδευτικό σύστημα που λειτουργεί κάτω από ιδανικές συνθήκες μπορεί να προσδιοριστεί στα πλαίσια ενός ελεύθερου παιδαγωγικού διαλόγου που αντλεί τόσο από την αρχαία ελληνική σκέψη, όσο και από τη σύγχρονη βιβλιογραφία γύρω από τον πολίτη εν γένει και τον πολίτη ως πολιτικό υποκείμενο και αντικείμενο. Διαφορετικά τίθεται το πρόβλημα, όταν οι δύο αυτές έννοιες παραπέμπουν όχι απλώς σε παιδαγωγικό ιδεώδες, αλλά σε παιδαγωγικό ενέργημα. Τότε η πολιτική παιδεία και η παιδεία του πολίτη λειτουργούν κατ’ ανάγκην μέσα σε ένα ιστορικά δεδομένο πλαίσιο με τις εξωτερικές (οικουμενικές, ευρωπαϊκές) και εσωτερικές του (εθνικές) συντεταγμένες. Η ένταξη της Ελλάδας στο ευρωπαϊκό και το διεθνές οικονομικό και πολιτικό γίγνεσθαι, αλλά και η έλευση ενός υπολογίσιμου αριθμού μεταναστών και προσφύγων στην ελληνική επικράτεια προσέθεσε νέες διαστάσεις στη γνώριμη από το παρελθόν ετερότητα εντός του εκπαιδευτικού οργανισμού και διαφοροποίησε δραστικά τις συνθήκες κάτω από τις οποίες ασκείται η αγωγή του πολίτη και η πολιτική αγωγή. Ο τρόπος με τον οποίο αντέδρασε το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα απέναντι στη νέα πραγματικότητα αναδεικνύει την προσήλωση των διαχειριστών της εκπαιδευτικής πολιτικής σε ζητήματα παιδείας του πολίτη μέσα σε συνθήκες γλωσσικής, θρησκευτικής, εθνοτικής και πολιτισμικής ετερότητας σε τρεις αρχές: (α) στην αρχή της επικοινωνιακής λύσης πραγματικών προβλημάτων, (β) στην αρχή της προσαρμογής των εκπαιδευτικών παρεμβάσεων στην «πολιτική ορθοφροσύνη», και (γ) στην αρχή της πελατειακής διάθεσης των πόρων για εκπαιδευτικές καινοτομίες. Αποτέλεσμα αυτών των πολιτικών είναι μια ανησυχητική κατάσταση αναφορικά με την επίσημη παιδεία του πολίτη. Για τις στρεβλώσεις αυτές ευθύνη δεν έχει μόνο το πολιτικό προσωπικό που εγκρίνει τις «λύσεις», αλλά και το ακαδημαϊκό προσωπικό που τις εισηγείται και τις προωθεί.