“Μαθηματική εκπαίδευση και αγωγή του πολίτη”
Μαρία Νικολακάκη
Σελίδες 225-244
Περίληψη
Όταν μιλάμε για αγωγή του πολίτη και σχολικό πρόγραμμα, συνήθως εννοούμε το μάθημα της κοινωνικής και πολιτικής αγωγής. Αν είμαστε λίγο πιο πολύ προβληματισμένοι θα σκεφτούμε την ιστορία και γεωγραφία και στην καλύτερη περίπτωση θα σκεφτούμε τα κείμενα που χρησιμοποιούνται για τη διδασκαλία της γλώσσας. Σπανίως, αν όχι ποτέ δεν σκεφτόμαστε τη συμβολή της Μαθηματικής εκπαίδευσης στην αγωγή του πολίτη, που στο άρθρο αυτό τονίζεται ότι είναι σημαντική.
Στο άρθρο αυτό μελετώ τη σχέση μεταξύ μαθηματικών και της κατασκευής του πολίτη. Το άρθρο είναι διαιρεμένο σε δυο μέρη. Στο πρώτο μέρος και στην πρώτη ενότητα, προκειμένου να εντοπίσω το ρόλο της διδασκαλίας των μαθηματικών εστιάζω στο πώς αναδύθηκε η ανάγκη της χρήσης των Μαθηματικών κατά το Μεσαίωνα και πώς αυτή η ανάγκη κατέληξε στην εδραίωση της διδασκαλίας των Μαθηματικών από το εκπαιδευτικό σύστημα κατά την νεωτερικότητα. Στη δεύτερη ενότητα ακολουθώ τη γενεαλογία της διδασκαλίας των Μαθηματικών από την προνεωτερικότητα στην νεωτερικότητα, με έμφαση στη βασική εκπαίδευση στην Ελλάδα. Η βασική εκπαίδευση είναι σημαντική ως πεδίο διδασκαλίας εφόσον θεωρείται ότι είναι η γνώση του λαού. Σπάνια οι άνθρωποι των λαϊκών τάξεων ξέφευγαν και αποκτούσαν εκπαίδευση πέρα από τη βασική. Το ποιος ήταν ο ρόλος της διδασκαλίας των Μαθηματικών και τι μαθηματικά διδάσκονταν και ως εκ τούτου θεωρούνταν απαραίτητα είναι ένα σημαντικό πεδίο μελέτης και αναφοράς για το ρόλο του πολίτη. Η μέθοδος που ακολουθείται στο πρώτο μέρος είναι η ιστορικο-συγκριτική (Καζαμίας, 1992).
Στο δεύτερο μέρος (τρίτη ενότητα) εστιάζω στη διδασκαλία των Μαθηματικών στην μετανεωτερικότητα κάτω από την εντατικοποίηση της παγκοσμιοποίησης και τονίζω την ανάγκη της κριτικής μαθηματικής παιδείας. Εδώ η ανάλυση που κάνω είναι κριτική όπως αυτή εφαρμόζεται στο πλαίσιο της κριτικής παιδαγωγικής. [/accordion]
Tις τελευταίες δεκαετίες η εκπαίδευση του πολίτη (citizenship education) στις αναπτυγμένες κοινωνίες διαμορφώνεται ως χώρος με ολοένα και μεγαλύτερο ενδιαφέρον, καθιστώντας το αντικείμενο μια από τις τέσσερις εκπαιδευτικές προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης. Βασικός άξονας αυτής της εκπαίδευσης είναι η καλλιέργεια της ικανότητας των μαθητών να οικειοποιηθούν την πολιτική γνώση, αποκτώντας την αυτοπεποίθηση που απαιτεί ο μελλοντικός ρόλος τους ως ενεργών πολιτών μιας πολυεπίπεδης και ταχύτατα μεταβαλλόμενης κοινωνικής πραγματικότητας. Με κριτήριο μια περισσότερο βιωματική/χειραφετιτική εκπαίδευση των μαθητών, όπως αυτή φαίνεται να επιλέγεται και από τα κείμενα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αυτή η εργασία αποτελεί μιάν έρευνα περιεχομένου του διδακτικού πακέτου για το μάθημα Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή που διδάσκεται στη Γ΄Γυμνασίου στα πεδία α) της σχολικής γνώσης που επιλέγεται ως περιεχόμενο και β) των παιδαγωγικών και διδακτικών πλαισίων, στο βαθμό που αυτά επανακαθορίζουν τις επιλογές περιεχομένου. Η έρευνα καταδεικνύει την προσπάθεια εισαγωγής νέων πρακτικών που ενθαρύνουν την κριτική ανάλυση των εννοιών και την οικειοποίηση της κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Καταδεικνύει επίσης τον σημαντικό ρόλο του εκπαιδευτικού, ως καθοριστικού διαμορφωτή του σχολικού περιβάλλοντος (school climate) και της διδακτικής πρακτικής, στο βαθμό που αυτά αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες στην κατεύθυνση της αναστοχαστικής επεξεργασίας από τους μαθητές των ήδη διαμορφωμένων νοηματοδοτήσεων της πολιτικής συμμετοχής.